દયાળુતા એ અનમોલ ધન છે.

“દયાનો ખજાનો”

ધરતીપુર ગામની પાસે એક વિશાળ નદી વહેતી, જેની રેતીમાં સોનાના કણો ચમકતા. પરંતુ, ગામના લોકો આ સોનાને ખોદવામાં એટલા મગ્ન રહેતા કે ધનના મોહમાં એકબીજા પ્રત્યેની દયા, પ્રેમ અને સહાનુભૂતિ ભૂલી ચૂક્યા હતા. એકમાત્ર કરુણાબેન નામની વૃદ્ધ વિધવા, જેની ઝૂંપડી નદી કિનારે હતી, તે ગામમાં “દયા” નામનો છોડ વાવતી. દરરોજ, તેણી ભિખારીઓને ખીર ખવરાવતી, ઘાયલ પંખીઓને મરહમપટ્ટી કરતી, અને લોકોને સમજાવતી: “સોનાના કણ કરતાં, હૃદયના કણ વધુ ચમકે!” પરંતુ કોઈ સાંભળતું નહીં.

એક દિવસ, નદીએ ભયંકર રૂપ ધારણ કર્યું. મુશળધાર વરસાદે નદીને ઉશ્કેરી, અને પૂરમાં ગામનાં ઘર, ખેતરો, સોનાના ખાણો બધું વહી ગયું! લોકો પહાડ પર શરણાર્થીઓ બની ગયા. ધનવાનોના હાથમાં હવે ફક્ત ભીનું સોનું રહ્યું, જેનો કોઈ ઉપયોગ નહોતો. ભૂખ અને ઠંડીમાં બાળકો રોતા હતા.

કરુણાબેન એ પોતાની ઝૂંપડીનાં દરવાજા ખોલી દીધા. તેણીએ લાકડી ટેકવી, ભીંજાયેલા કપડાંમાં પણ હસતે ચહેરે લોકોને બોલાવ્યા: “આ લો, મારી દયાની રોટલીમાં તમારા દુઃખનો મીઠો સ્વાદ છે!” તેણીએ છેલ્લા ચોખા અને શાકભાજી વાટી, સૌને જમાડ્યા. લોકોએ પહેલી વાર જાણ્યું: એક છોડી દીધેલી રોટલીની ગરમાગરમી સોનાના ઢગલા કરતાં વધુ સુખદાયક હોય છે!

એક બાળકે પૂછ્યું: “કરુણાબેન , તમારે તો કંઈ નહીં રહ્યું, પછી શું ખાશો?”
તેણીએ તેના ગાલ પર હાથ ફેરવ્યો: “જ્યારે તમે હસો છો, ત્યારે મારી ભૂખ મટી જાય છે, બેટા!”

આ જોઈ, ગામના સૌથી ધનિક સેઠિયાએ, જે પોતાની સોનાની પેટી લઈ બેઠો હતો, તેનું હૃદય ઓગળ્યું. તેણે પહેલી વાર પોતાનો ખજાનો ખુલ્લો કર્યો અને લોકોમાં વહેંચી દીધો: “લ્યો, આ સોનું નહીં, આ મારી દયા છે!”

પર્વત પર એકાએક અજાયબી થઈ: જ્યાં કરુણાબેન એ લોકોને રોટલી ખવરાવી, ત્યાં એક વૃક્ષ ઊગ્યું, જેના પાંદડાંઓ સોનાના હતાં! પરંતુ કરુણાબેન એ એ પાંદડાં લોકોમાં વહેંચી દીધાં: “આપણી પાસે હવે દયાનો ખજાનો છે, સોનું તો ફક્ત ઝાંખી નકલ છે!”

નીતિ: “દયા એ એવો ખજાનો છે જે વહેંચતાં ઓછો નથી પડતો, વધે છે! જગતમાં સોનાની ચમક ક્ષણિક છે, પણ હૃદયની દયા અમર છે.”